Jet Lag Nedir?

Jet lag, uzun mesafe yolculuklarından sonra, vücudun sirkadiyen ritminde (biyolojik ritim) değişiklik meydana gelmesiyle oluşan sendromdur. “Jet lag nedir?” sorusuna yanıt verirken kısaca sirkadiyen ritminden de bahsetmeliyiz. Bu ritim, 24 saatte bir tekrarlanır ve insanların uyku-uyanıklık döngüsünün sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlar. 

Saat farkının fazla olduğu bölgeler arası yapılan yolculuklar, insanların uyku-uyanıklık döngüsünün bozulmasına neden olur. Jet lag etkisi, sirkadiyen ritmin bozulmasıyla birlikte etkilerini farklı şekilde göstermektedir. Vücut saati, alıştığı ritme aykırı günlerle karşılaştığında psikolojik ve fiziksel tepkiler verir. Bu durum genellikle havayolu pilotlarında, uçak hosteslerinde ve sıklıkla seyahat eden insanlarda görülür. 

Jet Lag Belirtileri 

İnsanların biyolojik saatinin, yeni zaman dilimine uyum sağlaması kısa vadede gerçekleşmez. Bu sürede görülen jet lag sendromu, çeşitli belirtilerle huzursuz edecek problemler ortaya çıkarır. Jet lag belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

• Uykusuzluk 
• Halsizlik 
• İştah kaybı
• Adaptasyon güçlüğü 
• Konsantrasyon eksikliği 
• Bulantı ve terleme 
• Adet düzensizliği 
• Vücut sıvı dengesinde bozulma 
• Bağırsak bozuklukları 
• Ruhsal problemler 

Jet lag her insanda görülmeyeceği gibi belirtileri de değişiklik gösterir. Ancak temel belirtisinin uyku düzeninde bozulma olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü vücudun biyolojik ritmi, gece ve gündüz süreçlerine uyum sağlamıştır. Alışık olmadığı bir zaman diliminde gece karanlığını görmek, normalde olduğu gibi uyku getirecek bir etken olmaktan çıkar. 

Yukarıda bahsettiğimiz belirtilerin bir kısmı kısa sürede kendiliğinden geçecektir. Ancak uzun vadede olumsuz etkilerinin görülmesi de mümkündür. Örneğin, kadınlar uzak mesafe seyahatlerinden sonra bir süre adet düzensizliği yaşamaktadır. 

Ruh halinde meydana gelen değişimlerle, sağlıklı şekilde başa çıkmak gerekir. Aksi takdirde jet lag sendromu, mental sağlığın tedavi gerektirecek oranda bozulmasına neden olabilir. Gergin ve mutsuz ruh hali, zamanla depresyona dönebilir. Bu nedenle jet lag hakkında yeterince bilgi sahibi olmak ve nasıl başa çıkılması gerektiğini bilmek oldukça önemlidir. 

Jet Lag Neden Olur? 

Jet lag olmak için başlıca etken, saat farkı olan yerler arasında seyahat etmektir. Bununla birlikte günlük yaşamda biyolojik ritme uygun hareket etmemek de jet lag sendromuna benzer etkiler ortaya çıkarabilir. Burada öncelikle sirkadiyen ritmin (biyolojik ritim) nasıl oluştuğunu anlatalım: 

• Doğal ışık, sistemi tetikler ve oluşmasına zemin hazırlar. 
• Işık, ilk olarak göz tarafından algılanır. 
• Daha sonra beynin ana saatine, 200 binden fazla nörona ulaşır. 

Bu süreç, sirkadiyen ritmi oluşturan temel aşamalardır ve jet lag, bu düzeninin bozulmasından kaynaklı ortaya çıkar. Yani, normal şartlarda bedenimiz güneş ışığında uyanacak sinyalleri alır. Gün içerisinde aktiftir ve enerjisi yüksektir. Akşam saatlerinde ise bedende yavaşlama meydana gelir. Bunun sebebi kasların dinlenme zamanı geldiği için bedene gönderilen sinyaldir. Yorgunluk, uyku hali, halsizlik geceye yakın saatlerde hissedilebilir. Biyolojik ritim bozukluğu, bu döngünün tamamının bozulmasına yol açar. 

Jet Lag Kaç Gün Sürer?

Jet lag etkisinin kaç gün süreceği, kişiden kişiye göre değişir. Düzenli yaşama sahip olan ve uyku saatleri dengeli olan insanlar, jet lag sendromundan daha fazla etkilenir. Aynı zamanda 60 yaş üzerinde olma, kronik hastalıklara sahip olma, alkol kullanımı ve yeterince sıvı almama da etkilerinin uzun sürmesine neden olur. 

Seyahat sonrasında vücudun yeni saat sistemine uyum sağlaması, yaklaşık 2-3 gün sürmektedir. Sendromdan daha fazla etkilenen insanlarda ise 7 gün içerisinde etkilerin geçtiği bilinmektedir. Bu süreçten en az etkilenen kesim gün içerisinde daha fazla uyuyan çocuklar ve bebeklerdir. Çocuklarda jet lag etkileri yok denecek kadar az şekilde kendini gösterir. 

Jet Lag Etkisinden Kurtulma Yolları 

Jet lag etkisi, genellikle kendiliğinden geçse de kısa vadede hayatımızın düzenini son derece olumsuz etkiler. Bu nedenle jet lag etkisinden kurtulmak için yapabileceğiniz önemli adımlardan bahsetmeliyiz: 

• Seyahatiniz ardından yeni saat dilimi ne ise en kısa sürede uyum sağlamaya çalışın. 
• Uykunuz gelmemesine rağmen, uyku saatlerinde yatağa girin ve ışıkları kapayın. 
• Yeterince uyumamış olsanız da sabah saatlerinde mutlaka yataktan çıkın ve güneş ışığı alın. 
• Beslenme ve çalışma saatleri belirleyerek düzenli günler geçirin. 
• Eski zaman dilimini hatırlatacak aktivitelerden bir süre uzak durun. 

Bu sürece en sağlıklı şekilde uyum sağlamak için vücudunuzun yeni saat dilimine göre biyolojik ritim belirlemesi gerekir. Bu ritmin belirlenmesi, öncelikle uyuma ve uyanma saatlerine bağlıdır.Uykunuzu düzenlemek için Adenya Otel'i ziyaret edip sağlıklı bir uyku çekebilirsiniz. Sabah güneşini görmek, gece karanlığında uyumak gibi temel düzenler, kısa sürede biyolojik ritmin döngüsünü iyileştirir. 

Jet lag sendromundan kurtulurken amacınız, yeni bir sirkadiyen ritim oluşturmanızdır. Bu nedenle neler yapmamanız gerektiğine de değinmemiz gerekir. Sirkadiyen ritmin bozulmasına neden olan başlıca etkenler şunlardır: 

• Zamansız beslenme 
• Gece geç saatlere kadar meşgul olma 
• Hem gece hem gündüz saatlerinde mavi ışığa maruz kalma 
• Uyku ihtiyacını kafeinle bastırma 
• Uyuyabilmek için ilaç kullanımı
• Hareketsizlik 

Görüldüğü üzere, bedenimizin sistemini sağlıklı şekilde çalıştırmak için düzenli bir hayata ihtiyacımız vardır. Seyahat sebebiyle ortaya çıkan sendrom, dikkat edilmediğinde etkilerini uzun süre göstermeye devam eder. Uzun mesafe seyahatlerinden sonra yukarıda yer alan davranışların tamamından uzak durulmalıdır. 

Sizler için hazırladığımız diğer içerikler de ilginizi çekebilir:

Muhafazakar otel seçimi nasıl olmalı?

Otel rezervasyonunda nelere dikkat edilmeli?

Türkiye'de turizm çeşitleri nelerdir?

Kafa dinlemek isteyenlere 5 tatil yeri önerisi.